Budva je omanji grad koji zazima centralno mjesto na crnogorskoj obali. Grad od svega 25 hiljada stanovnika, jedno je od najbrže rastućih naseljenih mjesta ne samo u Crnoj Gori, nego i Balkanu. Istorija ovog grada seže duboko u prošlost, i grad se pominje u Sofokleovim tragedijama kao mitsko mjesto koje su osnovali kralj Tebe Kadmo i njegova žena Harmonija. Ako pogledate mapu rimskog carstva u petov vijeku nove ere, možete viđeti da granica rimskih provincija Dalmacije i Prevalisa prolazi kroz današnju teritoriju Opštine Budva. Teritorija buvanskog municipaliteta bila je vjekovima posljednja i najjužnija kontinentalna granica Zapadne Evrope, prvo Mletačke republike a onda i Austrougarskog carstva. Susjedni grad Bar, danas u Crnoj Gori, već je bio dio Otomanske imperije. Razlike ocih uticaja u arhitekturi starih gradova su vidljive i danas.
Budva je tokom jugoslovenske države doživjela ekonomski procvat. Postala je turistička destinacija prve kategorije, i uz Dubrovnik je postala omiljeno mjesto za ljetovanje gostiju iz Zapadne Evrope. Grad-hotel Sveti Stefan postao je jedno od znamenitosti koje se nije moglo zaobići na razglednicama bivše Jugoslavije.
Tokom snimanja filmova u zapadno-jugoslovenskoj koprodukciji, mnoge filmske zvijezde su tokom zlantih šezdesetih i sedamdesetih pohodile Budvu. Sofija Loren, Ričard Barton, Ričard Vidmark, Sidni Poatje, a kasnije Silvester Stalone, a tokom rata i Klaudija Šifer, krasili su razglednice ovog mjesta.
Zbog svog malobrojnog stanovništva i velikog GDP-a koji je grad generisao, Budve se smatrala jednom od najbogatijih, ako ne i najbogatijom opštinom bivše Jugoslavije.
Imajući u vidu da se i danas četvrtina crnogorskog GDP-a generiše iz turizma, a da Budva doprinosi sa polovinom turističkog prometa u Crnoj Gori, onda vam postane jasnije zašto je ovaj grad važan za crnogorsku ekonomiju.
Nakon obnove nezavisnosti ovaj grad je postao omiljena destinacija za ruske oligarhe, ali i bogataše i tajkune iz drugih djelova svijeta. Hotel Splendid otvoren je 2005. godine i njegov vlasnik i osnivač je bio general Viktor Ivanenko, posljednji direktor KGB RSFR i prvi direktor FSB-a u istoriji. Govorilo se i da je Viktor Holomojski vlasnik drugog najvećeg hotela, hotela Avale. Grad je postao popularan po korupciji i prisustvu organizovanog kriminala, kockarnicama i noćnom životu. Kao reklama za hotel Splendid snimljen je i film serijala Džems Bonda “Casino Royal”.
Tih godina u Budvi su svoje koncerte održavali Roling Stonsi i Madona.
Nakon globalne ekonomske krize 2008. godine, tržište nerketnina u Crnoj Gori implodira, i Budvanska adminsitracija zapada u probleme. Počinju istrage koruptivnih poslova i dva gradonačelnik završavaju u zatvoru. U istragama se pominju razni globalni kontroverzni igrači, od saradnika palestinskog predsjednika Jasera Arafata, preko ruskih organizovanih kriminalnih grupa, do blisko-istočnih i daleko-istočnih osoba od interesa. Budvanin postaje i bivši tajlandski premijer Taksin Šinavatra.
Nakon brojnih skandala, vladajući DPS Mila Đukanovića gubi vlast 2016. godine u Budvi u predvečerje velikih promjena na državnom nivou koje će se desiti 2020. godine. Vlast proruskih i prosrpskih nacionalista se konsoliduje i Demokratski front uzima apsolutnu vlast na izborima 2020. i 2022. godine.
Nakon početka rata u Ukrajini, ovaj grad prima najviše ukrajinskih izbjeglica i ruskih imigranata i neka istraživanja govore da je na svakog građanina Budve dolazio po jedan imigrant.
Ljudi koji bježe od rata i od Putinovog režima susreću se sa paradoksom da vlasti u gradu podržavaju režim od kojeg su pobjegli. Lokalni srpski nacionalisti pod prijetnjom nasiljem 2022. zabranjuju koncert bjelorusko-ukrajinskog sastava Ljapis Trubeckoj.
Iako su obećali promjene, sudeći po izvještajima i istragama, nove vlasti nastavljaju iste koruptivne prakse, samo mijenjaju identitetski predznak grada i grad postaje teren za promociju srpskog nacionalizma i prokremaljske propagande.
Tako i novi gradonačelnik, doskora poslanik u državnoj skupštini i član odbora za odbranu i bezbjednost, Milo Božović, biva uhapšen ni manje ni više nego zbog međunarodne trgovine kokainom.
Nakon njegovog hapšenja dešava se kriza vlasti i dolazi do podjele Demokratskog fronta na dvije kolone, koje opet na izborima u maju uzimaju preko pedeset procenata vlasti. Iako na prvi pogled nepomirljive zbog podjele plijena i ličnih razmirica, ove dvije liste će vrlo vjerovatno opet stupiti u koaliciciju kroz posredništvo srpskih vlasti i Srpske pravoslavne crkve. To je nedavno potvrdio i sam srpski predsjednik, koji je na jednoj od bliskih propagandističkih televizija obećao da će riješiti problem između dvije sukobljene struje unutar prosrpskog pro-kremaljskog pokreta u Budvi.
Najveći gubitnik izbora u Budvi je premijer Milojko Spajić, koji je nakon prošlogodišnjeg uspjeha i skoro četvrtine osvojenih glasova pao na 7 procenata podrške u ovom važnom crnogorskom gradu. Gubitak podrške pripisuje se kampanji u srpskim medijima koji dominiraju crnogorskim medijskim prostorom. Zbog odluke Spajića da podrži rezoluciju UN o genocidu u Srebrenici, neđeljama je bio meta kampanje u Vučiću bliskim medijima, u kojima je proglašavan za izdajnika i slugu Zapadnih ambasada.
Kako god da se završi saga o budvanskoj vlasti, trend konsolidacije i sposobnost regeneracije onoga što se nekad zvalo Demokratski front predstavlja veliku prijetnju po crnogorsku demokratiju. Osim služenju interesima Vučićevog režima, lideri ovog pokreta i njihova medijska podrška najzaslužniji su za širenje ruskog uticaja u Crnoj Gori kroz relativizatorski narativ o prirodi Putinovog režima i sukobu u Ukrajini. Ove snage dominiraju i u koalicji na državnom nivou i pokazuju znake skretanja Crne Gore sa njenog transatlantskog integracionog puta. Odnos prema Srebrenici, prema nezavisnosti Kosova, samo su neki od primjera koji treba da izazovu alarm.
Budva jeste mala po broju stanovnika, ali je ova sredina jako važna zbog uticaja. Mnogi već vide paralele i analogije sa vlastima u glavnom gradu Podgorici, čija politička scena, kako upozoravaju analitičari, može veoma brzo postati istovjetna onoj u Budvi. Ukoliko do toga dođe, vrlo lako se može desiti da Crna Gora skrene na stazu bez povratka i gubitak svog suvereniteta i nezavisnosti.
Članci objavljeni u rubrici „Mišljenja“ odražavaju lično mišljenje autora i ne moraju se podudarati sa stavom Centra.
Lubomir Filipovič.
Crnogorski politikolog
