- Gjermania dhe Austria vendosin sanksione ndaj liderëve të Republikës Srpska
Këto përfshijnë Milorad Dodik, President i Republika Srpska, Radovan Vishkoviq, Kryeministër i Republika Srpska dhe Nenad Stevandiq, Kryetar i Parlamentit të Republika Srpska.
Sanksionet përfshijnë ndalimin e udhëtimit, përfshirë tranzitin përmes territorit të këtyre dy vendeve evropiane.
Në të njëjtën kohë, një vendim në nivel të BE për të futur masa kufizuese kundër udhëheqjes së Republika Srpska nuk ka gjasa të miratohet.
Qeveritë e Hungarisë dhe Kroacisë kanë deklaruar tashmë se nuk do të vendosin sanksione kundër udhëheqësve të RS dhe theksuan se nuk ka mbështetje unanime në Bashkimin Evropian për sanksionimin e Dodik dhe aleatëve të tij.
“Kjo qeveri hungareze nuk do të pajtohet kurrë me sanksione që do të preknin zyrtarët e zgjedhur në mënyrë demokratike të Republikës Srpska,” tha ministri hungarez i Jashtëm dhe Tregtisë Péter Szijjártó pas një takimi me përfaqësuesin serb dhe kreun e Presidencës së BiH Zheljko Cvijanoviç në Budapest. Sipas kryediplomatit, Hungaria e konsideron këtë si persekutim politik.
“Ajo që po bëhet kundër presidentit të Republika Srpska Milorad Dodik është e rrezikshme sepse mund të dëmtojë sigurinë në zonë. Ne kurrë nuk do të votojmë për këtë dhe këto sanksione nuk do të hyjnë kurrë në fuqi në nivelin e BE-së, sepse atje nevojitet një vendim unanim,” tha Szijjártó.
Edhe kryeministri kroat Andrej Plenkoviç beson se “iniciativa për miratimin e sanksioneve në nivel të BE-së nuk do të kalojë”. “Nga këndvështrimi i qëndrimeve të vendeve anëtare, kjo është joreale,” tha kryeministri kroat pas një takimi me presidentin e HDZ të BiH Dragan Çoviç në Mostar.
Plenkoviç shpjegoi hezitimin e Kroacisë për të vendosur sanksione kundër krerëve të Republika Srpska me lidhjet e saj të ngushta me Bosnje dhe Hercegovinën. “Ne jemi fqinjët e parë” të BiH-së, vuri në dukje ai. “Banja Luka është fjalë për fjalë një orë e 45 minuta nga Zagrebi dhe nga kjo anë ne dëshirojmë të dërgojmë mesazhe qetësuese që do të inkurajojnë dialogun,” theksoi ai, duke shtuar se vendosja e sanksioneve nuk do të ishte mirë, pasi do të rriste tensionin politik në BiH, do të çonte në një përkeqësim të situatës ekonomike dhe sociale të qytetarëve të BiH dhe gjithashtu do të ngadalësonte më tej rrugën e vendit në BE. Siç dihet, gjykata e Bosnje-Hercegovinës akuzon Dodik, Stevandiç dhe kryeministrin e Republikës Srpska Radovan Viskovic se paraqesin kërcënim për rendin kushtetues në Bosnje dhe Hercegovinë, për të cilat parashikohet një dënim deri në pesë vjet burg. Tashmë urdhërarrestet janë lëshuar.
- Diskutimi i rolit të EUFOR-it në arrestimin e Dodik
Anëtarët e Presidencës së Bosnje-Hercegovinës, Deniz Beciroviç dhe Zheljko Komsiç, i kanë kërkuar misionit ushtarak të Bashkimit Evropian në BeH, EUFOR Althea, që të ndihmojë shërbimet policore në BeH në zbatimin e vendimeve të autoriteteve gjyqësore.
Arrestimet kanë të bëjnë me Presidentin e Republikës Srpska Milorad Dodik, Kryetarin e Asamblesë Kombëtare të RS Nenad Stevandiç dhe Kryeministrin e Republika Srpska Radovan Viskovic. Gjykata e Bosnje-Hercegovinës i akuzon të tre se paraqesin një kërcënim për rendin kushtetues në BiH, i cili mbart një dënim deri në pesë vjet burg. Për këta zyrtarë tashmë janë lëshuar urdhër-arreste.
Kryetarja e Presidencës së Bosnje dhe Hercegovinës, një përfaqësuese e popullit serb, Zheljka Cvijanoviç, ka kundërshtuar përfshirjen e misionit ushtarak të BE-së në Bosnje-Hercegovinë në ndalimin e Dodik dhe liderëve të tjerë të RS. Sipas saj, kjo do të ishte një përpjekje për të “manipuluar dhe keqpërdorur” institucionin e Presidencës së Bosnjë-Hercegovinës dhe EUFOR-it, gjë që thellon më tej krizën aktuale politike dhe kushtetuese në Bosnje-Hercegovinë.
Në të njëjtën kohë, Beciroviç e përshkroi Dodikun dhe bashkëpunëtorët e tij si “një grup kriminelësh që nuk respektojnë Kushtetutën e BiH-së, ligjet e BiH-së, vendimet e Gjykatës Kushtetuese, normat ndërkombëtare dhe institucionet si OKB-ja, OSBE-ja, Këshilli i Evropës”. “Komuniteti ndërkombëtar, duke përfshirë BE-në, Përfaqësuesin e Lartë, NATO-n dhe EUFOR-in, duhet të luajnë rolin e tyre”, tha ai në një takim me Përfaqësuesen e Lartë të Bashkimit Evropian për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë, Kaja Kallas.
Kallas e nisi udhëtimin e saj zyrtar në BiH me një vizitë në njësitë e EUFOR-it në Sarajevë, ku shprehu shqetësimin për veprimet e udhëheqjes së Republika Srpska.
Udhëheqja e RS po shkatërron kushtetutën dhe shtetin e së drejtës, duke kërcënuar liritë themelore të të gjithë qytetarëve, tha ajo.
Kallas tha se Bashkimi Evropian nuk do të tolerojë kërcënimet ndaj integritetit territorial dhe sovranitetit të BiH dhe se çdo përpjekje për të shkatërruar shtetin ishte e papranueshme. Ajo kujtoi rritjen e kohëve të fundit në madhësinë e misionit EUFOR si provë e angazhimit të BE për stabilitetin në rajon dhe sigurinë e BiH.
Në një takim me anëtarët e presidencës së BiH-së, ajo theksoi se BE mbetet e përkushtuar ndaj të ardhmes evropiane të BiH-së, si dhe ndaj ruajtjes së sovranitetit dhe rendit institucional të saj.
Komanda e EUFOR-it dhe përfaqësuesit e BE nuk kanë njoftuar ende planet që forcat e BE të marrin pjesë në operacionin për të arrestuar krerët e RS të kryesuar nga Dodik.
Ndërkohë, vetë presidenti i Republikës Srpska, Milorad Dodik, deklaroi në një intervistë për agjencinë shtetërore ruse të lajmeve TASS se BE-ja nuk ka as të drejtën ligjore dhe as morale për të autorizuar arrestimin e tij. Sipas tij, mandati i misionit të Bashkimit Evropian në BeH, EUFOR Althea, i cili iu dha forcës së BE-së nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së, nuk parashikon ekzekutimin e arrestimeve.
- Nuk ka konsensus në KS të OKB-së për zgjerimin e misionit të OKB-së në Kosovë
Rusia, Kina, Franca, si dhe Serbia janë në favor të zgjatjes së mandatit të Misionit të Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK). Në të njëjtën kohë, Shtetet e Bashkuara dhe Britania e Madhe, së bashku me Kosovën, po kërkojnë që UNMIK-u të përfundojë
Ambasadori i SHBA-së në OKB John Kelly ka bërë thirrje për shfuqizimin e UNMIK-ut, duke e lidhur atë me planet për të reduktuar kostot e panevojshme. UNMIK-u është një mision paqeruajtës pa forca paqeruajtëse, i cili shpenzon 85 përqind të buxhetit të tij për pagat e personelit, tha ai, duke shtuar se është koha për të shfuqizuar UNMIK-un pasi ai nuk luan më një rol udhëheqës, punëson shumë njerëz dhe ha një buxhet shumë të lartë.
Ushtruesi i detyrës së Sekretarit të Shtetit të Kosovës, Donika Gervalla gjithashtu bëri thirrje për përfundimin e misionit. Sipas zyrtarit, UNMIK-u nuk kryen më asnjë funksion që do të justifikonte praninë e tij. Në vend të kësaj, Misioni i OKB-së “i bën jehonë propagandës serbe” në raportet e tij.
Përfaqësuesi i Përhershëm rus në OKB, Vassiliy Nebenzia, u shpreh “kategorikisht kundër zvogëlimit të potencialit buxhetor dhe personelit të Misionit të OKB-së për Administratën e Përkohshme në Kosovë”.
Ministri i Jashtëm serb Marko Gjuriq theksoi se “qëndrimi i Serbisë mbetet i qartë dhe konsistent: ne mbështesim fuqimisht praninë e vazhdueshme dhe angazhimin e plotë të UNMIK-ut”.
Pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës dhe njohjes së pjesshme ndërkombëtare të saj, Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar vazhdimisht theksuan se Misioni kishte shteruar mandatin e tij fillestar dhe i kërkuan Këshillit të Sigurimit të fillojë procesin e mbylljes së tij. Megjithatë, është e pamundur të mbyllet Misioni i OKB-së në Kosovë pa pëlqimin e të gjithë anëtarëve të Këshillit të Sigurimit, përfshirë Kinën dhe Rusinë.
- Një doktor mund të bëhet kryeministri i ri i Serbisë
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq ka propozuar që parlamenti të miratojë Djur Matsut si kryeministër të ri të vendit.
Vendimit i parapriu diskutimi i kandidatëve të mundshëm për javë të tëra: u përmend mundësia e emërimit të një përfaqësuesi të diasporës dhe një ish-ministër, por në fund zgjedhja arriti te një mjek.
Djur Matsut është zëvendësdrejtor i klinikës për endokrinologji, diabet dhe sëmundje metabolike në Qendrën Klinike Universitare të Serbisë, profesor në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Beogradit, Departamenti i Mjekësisë Interne.
Sipas ligjit, qeveria e re duhet të formohet deri më 18 prill, përndryshe Serbia do të përballet me zgjedhje të parakohshme parlamentare.
- Serbia bashkëpunon me Asambletë Parlamentare të CSTO dhe NATO-s
Delegacioni serb mori pjesë në konferencën e Asamblesë Parlamentare të Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO) me titull “Tendencat aktuale në fushën e mbështetjes ligjore për funksionimin e sistemit të sigurisë kolektive të CSTO për periudhën deri në vitin 2030”, mbajtur në Shën Petersburg të Rusisë, më 27 mars.
Serbia ka statusin e vëzhguesit në AP të CSTO, një bllok ushtarako-politik i udhëhequr nga Rusia.
Në fjalën e tij para pjesëmarrësve në manifestim, shefi i delegacionit parlamentar serb në AP të CSTO-së, Milovan Drecun, theksoi rëndësinë e bashkëpunimit të Serbisë me AP të CSTO-së, pavarësisht “situatës komplekse ndërkombëtare”.
***
Më 7 prill, ministri i mbrojtjes Bratislav Hasic u takua me një delegacion të Asamblesë Parlamentare të NATO-s në Beograd.
Serbia ka statusin e një anëtari të asociuar në AP të NATO-s.
Duke folur për bashkëpunimin në kuadër të programit Partneriteti për Paqe, ministri Hasic theksoi se Serbia mbetet një partner i besueshëm i Aleancës në këtë format.
Kryetarja e Asamblesë Kombëtare, Ana Brnabiq, gjatë një takimi me ligjvënësit e NATO-s, vuri në dukje se “është e dobishme që Serbia të ketë nivelin më të lartë të mundshëm të bashkëpunimit me NATO-n”, gjë që është veçanërisht e rëndësishme duke pasur parasysh situatën në Kosovë dhe Metohi. “Unë mendoj se Serbia do të ruajë neutralitetin e saj ushtarak me shkallën më të lartë të mundshme të bashkëpunimit me NATO-n si një shtet joanëtar,” përfundoi Brnabiq.
***
Bashkëpunimi i njëkohshëm me blloqet ushtarake perëndimore dhe ruse ka qenë politika e qëndrueshme e Beogradit në vitet e fundit. Sipas lidershipit serb, një qasje e tillë multivektorale është në përputhje me politikën e neutralitetit ushtarak.
- Parlamenti Evropian u bën thirrje vendeve të Ballkanit Perëndimor që të ndjekin politikën e jashtme të koordinuar nga BE
Raporti vjetor mbi zbatimin e Politikës së Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë (CSFP), i miratuar nga Parlamenti Evropian më 2 prill, vë në dukje se Ballkani Perëndimor ka një “nevojë për reforma në lidhje me sundimin e ligjit, të drejtat themelore dhe administratën publike, dhe për përafrimin me CFSP, duke përfshirë sanksionet dhe politikën e vizave të BE-së”.
Dokumenti u hartua nga raportuesi i PE për CSFP, David McAllister.
• Shqipëria, siç theksohet në raportin e miratuar nga Parlamenti Evropian, duhet të intensifikojë më tej reformat në fushën e shtetit të së drejtës, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, ndërveprimin konstruktiv mes mazhorancës dhe opozitës, si dhe promovimin e proceseve demokratike gjithëpërfshirëse, duke përfshirë pakicat kombëtare, në veçanti atë grek.
• Ai dënon “retorikën e përsëritur nxitëse dhe ligjet dhe politikat secesioniste të udhëheqjes së entitetit “Republika Srpska””. PE përsërit thirrjen e tij për sanksione kundër atyre që destabilizojnë Bosnjën dhe Hercegovinën, në veçanti Milorad Dodik, si dhe zyrtarë të tjerë të lartë të RS që ofrojnë mbështetje politike dhe materiale për politikat secesioniste.
• Ai thekson se bisedimet e pranimit në BE me Serbinë “duhet të avancojnë vetëm nëse vendi përputhet me sanksionet e BE-së kundër Rusisë dhe bën përparim të rëndësishëm në reformat e saj të lidhura me BE-në”.
• Thekson se liria e tubimit është një e drejtë themelore e qytetarëve. Parlamenti Evropian bëri thirrje për një hetim të plotë, të paanshëm dhe të shpejtë mbi akuzat për dhunë ndaj protestuesve dhe shpreh solidaritetin e tij me demonstruesit paqësorë, veçanërisht ata që morën pjesë në mitingun e 15 marsit 2025, protesta masive më e madhe në historinë moderne të Serbisë.
• PE kërkon nga Këshilli Evropian të vlerësojë kërkesën e Kosovës për anëtarësim në BE dhe bën thirrje për heqjen e menjëhershme të masave kufizuese të vendosura nga Këshilli Evropian kundër Kosovës.
• Parlamenti Evropian përshëndeti përparimin e bërë nga Mali i Zi dhe pret që vendi të fillojë të finalizojë grupimet në negociatat e anëtarësimit dhe të jetë gati për t’u bashkuar me BE brenda disa viteve të ardhshme.
• PE kërkon që Maqedonia e Veriut të bëjë ndryshime kushtetuese në përputhje me marrëveshjet e arritura më parë (kjo ka të bëjë me përfshirjen e një klauzole për pakicën bullgare në preambulën e kushtetutës së vendit).
- Shqipëria mund të bëhet anëtare e BE-së deri në 2030 – Kallas
Përfaqësuesja e Lartë e BE-së për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë Kaja Kallas vizitoi Shqipërinë në kuadër të turneut të saj të parë në Ballkanin Perëndimor.
Në një konferencë të përbashkët për shtyp me kryeministrin shqiptar Edi Rama, Kallas tha se Shqipëria mund të bëhet potencialisht një anëtare e BE-së deri në vitin 2030. Ajo e quajti Shqipërinë një partner vërtet të fortë të BE-së dhe theksoi se vendi po përafron plotësisht politikën e saj të jashtme dhe të sigurisë me atë të BE-së.
“Vendimi juaj për të zbatuar plotësisht sanksionet e BE-së kundër Rusisë, së bashku me mbështetjen tuaj humanitare dhe politike për Ukrainën, tregon përkushtimin tuaj të fortë ndaj vlerave të BE-së. Unë e kuptoj që nga pikëpamja politike, kjo nuk është gjithmonë një zgjedhje e lehtë”, tha Kallas duke iu drejtuar kryeministrit Rama.
I pyetur nëse viti 2030 ishte një objektiv real për anëtarësimin e Shqipërisë në BE, Kallas u përgjigj pozitivisht, duke theksuar se ai mbetet i arritshëm nëse të gjitha palët përmbushin angazhimet e tyre.
Kryeministri Rama tha se gjatë takimit të tij me Komisionerin Evropian Kallas, palët diskutuan për procesin e anëtarësimit dhe për “kohën shumë ambicioze” të rënë dakord me Komisionin Europian për të përfunduar negociatat deri në vitin 2027.
Shqipëria ka përshpejtuar rrugën e saj të integrimit evropian që kur filloi të ecë drejt anëtarësimit në BE veçmas nga Maqedonia e Veriut. Integrimi evropian i Maqedonisë së Veriut, megjithatë, praktikisht ka hyrë në një bllokim lidhur me mosmarrëveshjen e vazhdueshme me Bullgarinë.
