Presidenti serb Aleksandar Vuçiq dhe kryeministri i Kosovës Albin Kurti përfunduan bisedimet e tyre në Bruksel, të ndërmjetësuara nga Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Punët e Jashtme, Josep Borrell dhe i dërguari i posaçëm i BE-së për dialogun Beograd-Prishtinë, Miroslav Lajçak. Vuçiq dhe Kurti u takuan për herë të fundit në Bruksel më 2 maj, pasi serbët bojkotuan zgjedhjet e parakohshme lokale në veri të Kosovës, në të cilat u zgjodhën kryetarët shqiptarë të komunave me shumicë serbe..
Pas përfundimit të bisedimeve, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti tha se takimi në Bruksel nuk kishte dhënë asnjë rezultat, sepse Serbia kishte parashtruar kushte, të mbështetur nga përfaqësuesi i BE-së për dialogun Miroslav Lajçak, për të formuar fillimisht Unionin e Komunave me Shumicë Serbe (SMU) si parakusht për zbatimin e marrëveshjeve të tjera. Kurti tha se presidenti Vuçiq nuk ka paraqitur asnjë propozim, prandaj takimi nuk ka pasur rezultate, duke shtuar se nuk mund të ketë kompromis mes propozimit për radhën e hapave në zbatimin e marrëveshjeve të Brukselit dhe Ohrit dhe kushtit të vjetër – krijimin e SMU-së. “Kur kërkova të shihja propozimin e Serbisë, pasi më thanë se ekzistonte, ndërmjetësit nuk mundën ta gjenin dhe vetëm pas përfundimit të takimit më dhanë një punim prej dy faqesh në anglisht dhe cirilik, i cili ishte përgatitur të paktën gjashtë muaj më parë. Ishte një dokument që përcaktonte se duhet të formohej SMU-ja me Shumicë Serbe dhe pastaj të kalojmë në marrëveshjen kryesore. Unë u detyrova t’i them Borellit dhe Lajçakut se ata nuk ishin aty në prill 2013 kur Ashton, Cooper, Taci dhe Dacic ishin në dhomën e mbledhjeve. Neni 10 i marrëveshjes bazë (Brukseli) i referohet zbatimit të të gjitha marrëveshjeve të detyrueshme dhe të vlefshme, prej të cilave janë 39. Por nuk mund të zgjedhësh një dhe ti bësh gjërat në mënyrën e gabuar. Prandaj, një kusht të tillë nuk e pranova. Është turp që Lajçak pranoi një kusht të tillë nga Serbia, duke shkelur funksionin e ndërmjetësit”, tha Kurti. Megjithatë, ai konfirmoi gatishmërinë e tij për zbatimin e marrëveshjeve të Brukselit dhe Ohrit pa asnjë parakusht.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pas bisedimeve tha se takimi ka përfunduar pa sukses. “Sa i përket vetë procesit, është e logjikshme që të gjithë të luftojnë për interesat e veta. Duket qartë se Kurti i shmanget formimit të SMU. Serbia nuk po ikën nga detyrimet e saj, por ne shprehëm të njëjtën gjë si BE-ja, si duhet të ndodhë gjithçka. Ne e pranuam ofertën e ndërmjetësuesit për kompromis, edhe pse nuk ishte e lehtë për ne dhe Kurti refuzoi dhe me kaq mbaroi”. Pala serbe beson se Kurti asnjëherë nuk ka dhënë përgjigje pozitive për formimin e SMU-së, sa herë që është pyetur, por vazhdimisht ka vënë kushtet e veta. Është thënë se Kosova tani sheh 50 herë më shumë incidente se në çdo administratë të mëparshme në Prishtinë. “Serbia tregoi konstruktivitet dhe gatishmëri për kompromis. Paqja është gjëja më e rëndësishme dhe në interes të serbëve dhe shqiptarëve”, tha Vuçiq, duke kujtuar se ngriti çështjen e shpronësimit të paligjshëm të pronës dhe dëbimit të serbëve nga institucionet dhe vendet e punës. Ai kujtoi se propozimi i kompromisit parashikonte fillimisht formimin e SMS-së, e më pas angazhimet për zbatimin e tij nga Serbia, por meqë Kurti nuk ishte i gatshëm ta pranonte atë, bisedimet nuk dhanë rezultate pozitive.
Kreu i diplomacisë evropiane, Josep Borrell, tha pas raundit të ri të dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës se pa normalizimin e marrëdhënieve nuk do të ketë të ardhme evropiane as për Kosovën dhe as për Serbinë, duke theksuar se formimi i SMU është një element kyç në këtë proces. Pas një takimi të përbashkët me presidentin serb Vuçiq dhe kryeministrin e Kosovës Kurti, Borrell tha se rruga evropiane e të dyja palëve varet nga dialogu dhe se Kosova dhe Serbia rrezikojnë të mbeten prapa, ndërsa partnerët e tjerë nga rajoni lëvizin drejt Evropës. Borrell theksoi se do të informojë anëtarët e BE për rezultatin e takimit dhe do të vendosë për hapat e mëtejshëm. Ai tha se Kurti insistoi në njohjen de facto të Kosovës si hap i parë në zbatimin e Marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, ndërsa Vuçiq pranoi ofertën e kompromisit të BE-së, duke shtuar se pavarësisht përpjekjeve të mëdha, dallimet nuk janë tejkaluar. Borrell tha se gjashtë muaj pas marrëveshjes së Ohrit ndërmjet Vuçiqit dhe Kurtit, ende nuk ka filluar zbatimi i pikave më të rëndësishme të Marrëveshjes në rrugën e normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, gjë që është për të ardhur keq.
Zëvendës Ndihmës Sekretari Amerikan i Shtetit, Gabriel Escobar, ka deklaruar se kryeministri i Kosovës Albin Kurti nuk do të prezantojë draft-statutin e SMU-së në veri të Kosovës në takimin e mbajtur në Bruksel. Në fakt, ai u angazhua vetëm për të marrë pjesë në takim dhe asgjë përtej kësaj. SHBA-të i kërkuan Kosovës dhe Serbisë përpara bisedimeve të 14 shtatorit në Bruksel që të marrin angazhime specifike në lidhje me marrëveshjen për normalizimin mes dy palëve, si dhe aneksin e saj, tha Escobar, duke theksuar se pasojat e Kosovës dhe Serbisë që humbasin mundësinë për të normalizuar marrëdhëniet janë tashmë të dukshme. Ai shtoi se Bashkimi Evropian dëshiron të shohë sinjale të qarta të interesit në zbatimin e Marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit, pasi shqyrton se sa ka përparuar Serbia në procesin e anëtarësimit në BE. Ai gjithashtu vuri në dukje se SHBA-të janë të shqetësuara për mungesën e koordinimit në Kosovë në lidhje me tërheqjen e njësive speciale të policisë, shpronësimin dhe dëbimin e planifikuar të disa institucioneve të udhëhequra nga serbët nga ndërtesat qeveritare. Escobar mohoi akuzat se komuniteti ndërkombëtar po ndjek një politikë qetësimi ndaj Serbisë dhe po përpiqet të fitojë favorin e saj në kurriz të fqinjëve të saj. Escobar thotë se një tezë e tillë është e gabuar sepse SHBA-të pranuan dhe njohën rezultatet e zgjedhjeve në Kosovë – pavarësisht pjesëmarrjes prej vetëm tre për qind, u pajtuan për krijimin e autoriteteve lokale dhe zgjedhjen e kryetarëve të komunave, përshëndeti kërkesën e Kosovës për anëtarësim në Këshillin e Evropa dhe futja e liberalizimit të vizave, si dhe vendosen sanksione ndaj kreut të Agjencisë Serbe të Sigurisë dhe Informacionit Vulin.
Kështu, duhet theksuar se tensionet në veri të Kosovës filluan të rriten në fund të majit, kur kryetarët e sapozgjedhur të komunave, me ndihmën e shqiptarëve etnikë, hynë në ndërtesat komunale, të ndihmuar nga forcat policore – veprim i kundërshtuar nga serbët vendas që çoi në përplasje të mëdha. Pasi BE vendosi sanksione ndaj Kosovës, në Bratislavë u arrit një marrëveshje për hapat për qetësimin e tensioneve, dhe një pjesë e kësaj marrëveshje përfshinte caktimin e zgjedhjeve të reja në veri të Kosovës, veçanërisht në Zveçanë, Leposaviçë, Zubin Potok dhe Mitrovicën e Veriut. Presidenti i Serbisë dhe kryeministri i Shqipërisë mbërritën në takimin në Bruksel duke mbajtur qëndrime të parapajtuara nga elitat e tyre politike. Pavarësisht presionit zyrtar nga Brukseli dhe Uashingtoni, Kurti kundërshtoi zgjidhjet e propozuara të kompromisit. Në vend të kësaj, ai parashtroi planin e tij të zgjidhjes, të cilin e publikoi në rrjetet sociale për një publicitet më të madh, duke luajtur me kartën e Prishtinës duke kontribuar në vizionin e saj konstruktiv për zgjidhjen e çështjeve problematike, në të njëjtën kohë duke pretenduar se Beogradi nuk e kishte bërë. Por ky plan nuk parashihte plotësimin e parakushteve për krijimin e Unionit të komunave ku serbët përbëjnë shumicën e popullsisë, prandaj, përkundër kompleksitetit të tij, nuk u pranua as nga pala serbe dhe as nga ndërmjetësit evropianë. Por, Kurti i akuzoi pikërisht ata se nuk ishin konstruktivë, ndaj mbajti mendimin e tij fillestar. Ndonëse të gjitha palët me shumë qetësi komentuan joefektivitetin e bisedimeve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës në Bruksel, duhet pritur reagimi i BE-së dhe SHBA-së ndaj veprimeve të Albin Kurtit dhe rritje e presionit ndaj zyrtarit të lartë. Duket se kryeministri po shkon qëllimisht për një përkeqësim të marrëdhënieve, duke mbrojtur qëndrimin e tij, duke shpresuar se ndoshta Brukseli dhe Uashingtoni do të ndryshojnë vizionin e tyre. Por kjo është po aq joreale sa deklarata e tij e mëparshme se Greqia është e gatshme të njohë pavarësinë e Kosovës.
