- Mali i Zi dhe Shqipëria i bashkohen Iniciativës së Tre Deteve. Kroacia merr kryesinë e Iniciativës nga Polonia. Pjesëmarrësit shprehin mbështetjen e tyre për Ukrainën
Në samitin e 10-të të Iniciativës së Tre Deteve, të mbajtur në Varshavë, Mali i Zi dhe Shqipëria u pranuan si anëtarë të asociuar, ashtu siç ishin pranuar më parë Ukraina dhe Moldavia. Turqia dhe Spanja iu bashkuan partnerëve të rinj strategjikë të platformës, që përfshijnë Shtetet e Bashkuara, Gjermaninë, Japoninë dhe Komisionin Evropian.
Ky është zgjerimi më i madh i Iniciativës sonë, tha Presidenti polak Andrzej Duda.
Siç dihet, anëtarët me të drejta të plota të kësaj iniciative, e nisur në Dubrovnik në vitin 2016, janë 13 shtete anëtare të BE-së: Austria, Bullgaria, Kroacia, Republika Çeke, Estonia, Greqia, Letonia, Lituania, Hungaria, Polonia, Rumania, Sllovakia dhe Sllovenia.
Në samitin e Varshavës, Presidenti i Shqipërisë Bajram Begaj theksoi rëndësinë strategjike të pjesëmarrjes së vendit në Iniciativën e Tre Deteve. “Pjesëmarrja jonë në Iniciativën e Tre Deteve do të kontribuojë në forcimin e mëtejshëm të krahut të saj juglindor dhe në rritjen e dimensionit të saj strategjik, veçanërisht në bashkëpunimin e sigurisë, qëndrueshmërinë demokratike dhe koordinimin transatlantik”, tha ai.
Presidenti i Malit të Zi, Jakov Milatoviç, tha se vendi i tij, nëpërmjet bashkëpunimit brenda Iniciativës së Tre Deteve, mund të forcojë rëndësinë strategjike të rajonit, të përmirësojë cilësinë e jetës së qytetarëve të tij dhe të sigurojë paqe dhe prosperitet të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor.
“Mali i Zi është krenar që i bashkohet një komuniteti që promovon lidhshmërinë, inovacionin dhe qëndrueshmërinë – parime që janë çelësi për të ardhmen e rajonit të Ballkanit Perëndimor”, tha ai. “Duke iu bashkuar kësaj Iniciative, ne po bëjmë një hap tjetër drejt qëllimit tonë strategjik të anëtarësimit në BE”, përfundoi Milatoviç.
* * *
Në Samitin e Varshavës, Kroacia merr përsipër kryesinë një-vjeçare të Iniciativës së Tre Deteve nga Polonia.
Kryeministri kroat, Andrej Plenkoviq, theksoi se kryesia kroate do të fokusohet në forcimin e bashkëpunimit ekonomik dhe energjetik, si dhe zhvillimin e lidhjeve infrastrukturore. “Ne duam të lidhim Detin Baltik me Adriatikun, por edhe Detin e Zi me Adriatikun, si dhe Detin e Zi me Baltikun më shumë se më parë”, theksoi ai.
Plenkoviq vuri në dukje se arritja e pavarësisë energjetike mbetet një përparësi, gjë që është veçanërisht kritike duke pasur parasysh numrin në rritje të propozimeve për të rifilluar importet e gazit rus nëpërmjet tubacioneve sapo të arrihet një armëpushim në Ukrainë. Ai theksoi se Kroacia po bëhet një qendër e re energjie, duke pasur parasysh terminalet në Krk si për naftë ashtu edhe për gaz natyror të lëngshëm (LNG). “Duke zgjeruar kapacitetin vjetor të terminalit të LNG-së në ishullin Krk deri në 6.1 miliardë metra kub gaz, Kroacia do të jetë në gjendje të furnizojë me gaz vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore, duke u bërë kështu një qendër rajonale energjie”, tha kryeministri.
Gjatë gjithë presidencës së saj, Kroacia do të shtyjë për modele të përmirësuara financimi për projektet e infrastrukturës, do të forcojë bashkëpunimin parlamentar dhe do të mbajë lidhje të forta transatlantike. Si konfirmim të mbështetjes së Shteteve të Bashkuara për Iniciativën, Kryeministri kroat theksoi praninë e Sekretarit të Energjisë të SHBA-së, Chris Wright, në samit.
* * *
Pjesëmarrësit në takimin e Varshavës shprehën mbështetjen e tyre të palëkundur për Ukrainën. Deklarata e Përbashkët e Samitit të 10-të të Iniciativës së Tre Deteve thotë, ndër të tjera:
• “Duke pasur parasysh pasojat e saj për sigurinë evropiane dhe globale, ne e dënojmë fort luftën e agresionit rus në Ukrainë, si dhe çdo mbështetje ndaj saj nga palët e treta.”
• “Ne riafirmojmë mbështetjen tonë të palëkundur për Ukrainën, sovranitetin dhe integritetin e saj territorial brenda kufijve të saj të njohur ndërkombëtarisht. Gjithashtu, nënvizojmë rolin mbështetës që Iniciativa e Tre Deteve mund të ketë në procesin e rindërtimit të Ukrainës.”
• “Ne mbetemi të gatshëm të rrisim presionin ndaj Rusisë në mënyrë që të dobësojmë aftësinë e saj për të vazhduar luftën agresionale.”
• “Ne shprehim mbështetjen tonë për paqe të arritur në mënyrë të ndershme, të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse bazuar në parimet e Kartës së OKB-së dhe në përputhje me të drejtën ndërkombëtare, përfshirë UNCLOS dhe përmes masave të përshtatshme të dakorduara nga bashkësia ndërkombëtare.”
• “Ne mbetemi të bindur se ata që urdhëruan të kryen ose kryen vetë krime lufte në Ukrainë, duhet të mbahen përgjegjës.”
- Komisionerja e BE-së Kos viziton Serbinë
Komisionerja e BE-së për Zgjerim, Marta Cos, vizitoi Serbinë më 29-30 prill, ku u takua me qeverinë, anëtarë të parlamentit nga partitë në pushtet dhe opozitare, dhe aktivistë të shoqërisë civile, përfshirë studentë që morën pjesë në protesta.
Komisionerja theksoi se Komisioni Evropian dhe Parlamenti Evropian po ndjekin nga afër zhvillimet në Serbi, pasi është një vend kandidat për anëtarësim në BE. “Zgjedhja e Serbisë është të bëhet pjesë e BE-së, dhe kjo zgjedhje vjen me përgjegjësi, angazhim dhe rezultate. Kjo është ajo që dua të shoh”, tha Kos. Ajo tha se kishte diskutuar me përfaqësuesit e qeverisë serbe dhe Asamblesë Kombëtare nevojën urgjente për të zbatuar reformat për të cilat Serbia është zotuar para hapjes së Grupit të ardhshëm 3. Këto përfshijnë tre ligje për median, një ligj zgjedhor dhe emërimin e anëtarëve të rinj të Autoritetit Rregullator për Median Elektronike (REM). “Kryerja e reformave ka të bëjë me procesin e transformimit. Nuk është sepse dikush në Bruksel po u thotë atyre ta bëjnë ose thjesht po shënon kutitë”, theksoi Komisionerja.
Në Beograd, Kos u takua me Kryeministrin e ri të Serbisë Đuro Matsut, Presidentin Aleksandar Vučić dhe Kryetaren e Parlamentit Ana Brnabić, si dhe përfaqësues të shumicës qeverisëse dhe opozitës në parlament.
Në një postim në mediat sociale pas takimit me Komisioneren Evropiane, Presidentja serbe vuri në dukje se ata patën një “bisedë të mirë” me një fokus të veçantë në reformat dhe zbatimin e Planit Evropian të Rritjes për Ballkanin Perëndimor. “Theksova gatishmërinë tonë të plotë për të përshpejtuar reformat jo për shkak të kërkesave burokratike, por sepse besojmë se ato do t’u sjellin një jetë më të mirë qytetarëve tanë”, shkroi Vučić. Duke folur në një konferencë me kryeministrin Matsut, Kos tha se i bëri thirrje Serbisë të bashkëpunojë me Evropën për reformat, krijimin e një sistemi gjyqësor të pavarur që mund të luftojë në mënyrë efektive korrupsionin dhe një sistem zgjedhor që garanton se vullneti i popullit serb dëgjohet. “Ajo që kërkojmë është shumë e ngjashme me kërkesat e qytetarëve që protestojnë”, theksoi ajo.
Kos vizitoi Novi Sadin, ku vendosi lule jashtë stacionit hekurudhor ku u shemb tenda më 1 nëntor dhe u takua me studentët. “Dua të përsëris se ajo që BE kërkon nga Serbia përputhet ngushtë me kërkesat e qytetarëve që po protestojnë. Më e rëndësishmja, dua që ju, brezi i ri, të përfitoni nga mundësitë e shumta që BE ka për të ofruar”, shkroi ajo pas takimit.
Kur u pyet nga gazetarët për pasojat e mundshme nëse Vuçiq vendos të marrë pjesë në paradën në Moskë më 9 maj, Kos vuri në dukje se 9 maji 1945 dhe 9 maji 2025 janë dy situata krejtësisht të ndryshme. “I takon Presidentit Vuçiq të vendosë nëse do të shkojë në Moskë apo jo. Por nëse ai shkon, shumë institucione të BE-së dhe shtete anëtare do ta marrin parasysh këtë. Atëherë do të kisha një detyrë shumë më të vështirë për ta ndihmuar Serbinë të qëndrojë fort në rrugën e saj drejt BE-së. Por është vendimi i tij”, përfundoi ajo.
As Kos dhe as zyrtarë të tjerë të Komisionit Evropian nuk kanë njoftuar ndonjë hap specifik nga BE-ja në përgjigje të pjesëmarrjes së mundshme të Vuçiq në festimet e 9 majit në Moskë.
- Serbia siguron një shtyrje tjetër të sanksioneve ndaj NIS
“Serbia arriti të sigurojë një shtyrje të re të sanksioneve ndaj NIS, këtë herë për dy muaj, deri më 27 qershor. Falënderoj partnerët tanë amerikanë për mirëkuptimin e qëndrimit të Serbisë”, tha Presidenti Aleksandar Vuçiq në rrjetet sociale.
Siç dihet, Zyra e Kontrollit të Aseteve të Huaja (OFAC) e Departamentit të Thesarit të SHBA-së më 10 janar e futi “Industrinë e Naftës së Serbisë”, NIS, në listën e sanksioneve për shkak të pronësisë ruse të kompanisë.
SHBA-të tashmë e kanë shtyrë zbatimin e sanksioneve dy herë, në fund të shkurtit dhe në fund të marsit, çdo herë vetëm për një muaj.
Që nga dhjetori 2024, aksionari më i madh i NIS me 50% të aksioneve ishte Gazprom Neft (Rusi). 5% të tjera i përkisnin Gazprom (Rusi), 29.87% qeverisë serbe dhe aksionet e mbetura aksionarëve të pakicës. Në shkurt të vitit 2025, struktura e pronësisë pësoi ndryshime, pasi Gazprom Neft transferoi rreth 5% te Gazprom, duke e ulur pjesëmarrjen e saj nga 50% në afërsisht 44.85%.
Shtyrja e sanksioneve vjen mes shenjave të ndryshimeve në politikën e sanksioneve të Uashingtonit. Administrata e Presidentit Donald Trump më parë i kishte udhëzuar OFAC-ut të rishikonte disa kufizime ekzistuese për kompanitë me lidhje me Rusinë, thonë analistët.
- Presidenti malazez nuk arrin të nënshkruajë ligjin për të angazhuar investitorët e Emirateve të Bashkuara Arabe në projekte bregdetare kontroverse pranë Ulqinit
Presidenti malazez Jakov Milatoviq më 29 prill i ktheu parlamentit për rishqyrtim një projektligj që miraton Marrëveshjen për Bashkëpunim në Turizëm dhe Zhvillimin e Pasurive të Paluajtshme me Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA). Marrëveshja supozohej të hapte rrugën për investitorët e Emirateve të Bashkuara Arabe për të zhvilluar një pjesë bregdetare prej 12 kilometrash të njohur si “Plazhi i Madh” në Ulqin.
Një ditë më parë, parlamenti malazez kishte miratuar ligje që ratifikonin Marrëveshjen për Bashkëpunim Ekonomik dhe Marrëveshjen për Bashkëpunim në Turizëm dhe Zhvillimin e Pasurive të Paluajtshme me Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA), pavarësisht kritikave nga aktivistët e shoqërisë civile, ambientalistët dhe opozita. Vota ishte e nevojshme që marrëveshjet që Kryeministri Milojko Spajic kishte nënshkruar me përfaqësuesit e OAU-së të hynin në fuqi.
Presidenti nënshkroi një nga dy projektligjet, duke konfirmuar Marrëveshjen e Bashkëpunimit Ekonomik, por e ktheu të tretin në parlament. Milatoviç tha se marrëveshja me Emiratet e Bashkuara Arabe, e përmendur në projektligj, do ta vinte Malin e Zi në disavantazh. Legjislacioni i ri “parashikon një numër detyrimesh për shtetin e Malit të Zi, ndërsa në të njëjtën kohë nuk përmban detyrime specifike të palës tjetër që do të siguronin mbrojtjen e interesave të shtetit tonë”, tha Milatoviç. “Me këtë qasje, qeveria malazeze e ka vënë shtetin e Malit të Zi në një pozicion të pabarabartë në raport me palën tjetër kontraktuese”.
Shqetësimet kryesore të Milatoviçit janë “devijimet nga dispozitat kushtetuese për sigurimin e konkurrencës së lirë dhe kushteve të barabarta të tregut” dhe “pezullimi i zbatimit të legjislacionit malazez për prokurimin publik, tenderët publikë dhe pronën shtetërore”.
Ai iu referua gjithashtu nivelit të lartë të mungesës së transparencës të vërejtur pas përgatitjes dhe nënshkrimit të marrëveshjes dhe kërcënimit se devijimet nga rregullat e pranuara të ekonomisë së tregut dhe ofrimi i ndihmës shtetërore mund të vënë në pikëpyetje vazhdimin e rrugës së Malit të Zi drejt BE-së.
Refuzimi i Presidentit Milatoviq për të nënshkruar projektligjin e paraqitur nga qeveria dhe të miratuar nga shumica qeverisëse është një tjetër konfirmim i kontradiktave ekzistuese midis tij dhe Kryeministrit Spajiq. Për njëfarë kohe, Milatoviq ka qenë në kundërshtim me qeverinë për shumë çështje politike dhe ekonomike.
- Kosova lëshon urdhër-arreste për 20 serbë për krime lufte.
Gjykata Kryesore në Prishtinë, me kërkesë të Prokurorisë Speciale, ka lëshuar urdhër-arreste për 20 serbë me dyshimin për kryerjen e krimeve të luftës, vrasjen e 106 civilëve shqiptarë në Gjakovë në maj 1999.
Sipas zyrës së prokurorit, pas luftës, trupat e civilëve të vrarë u gjetën në një varr masiv në Batajnicë pranë Beogradit.
Midis të akuzuarve për krime lufte është ish-nënkryetari i partisë kryesore serbe të Kosovës, Lista Serbe, Milan Radojiçiq.
Radojiçiq është gjithashtu i dyshuari kryesor në rastin e sulmit terrorist në Banjska në veri të Kosovës në shtator 2023, ku një grup i armatosur serb sulmoi policinë e Kosovës, duke vrarë një oficer. Pavarësisht një urdhër-arresti të lëshuar në atë rast, Radojiçiq nuk u ndalua kurrë. Ai aktualisht ndodhet në Serbi. Beogradi vazhdon t’i ofrojë Milan Radojiçiqit azil dhe mbrojtje, pavarësisht krimeve të rënda që ai akuzohet se ka kryer në Prishtinë.
- Shqipëria anulon udhëtimin pa viza për bjellorusët
Më 24 prill, autoritetet shqiptare njoftuan pezullimin e marrëveshjes së vitit 2020 me Bjellorusinë për heqjen reciproke të udhëtimit me viza. Përpara kësaj, bjellorusët mund të qëndronin në Shqipëri pa vizë për jo më shumë se 30 ditë nga data e hyrjes dhe një total prej jo më shumë se 90 ditësh brenda një viti kalendarik.
Sapo vendimi të hyjë në fuqi, shtetasit bjellorusë do të kenë nevojë për vizë për të udhëtuar në Shqipëri.
Qeveria miratoi ndryshimin në mbështetje të ligjit “Për Marrëveshjet Ndërkombëtare në Republikën e Shqipërisë” me propozim të Ministrit të Evropës dhe Punëve të Jashtme.
Bashkimi Evropian ka deklaruar vazhdimisht nevojën për të përafruar politikën e vizave të shteteve kandidate me rregullat aktuale të Bashkimit Evropian.
Më parë, qeveria shqiptare miratoi një vendim të ngjashëm për të rivendosur udhëtimin me viza për qytetarët e Rusisë. Nga prilli i vitit 2023, Shqipëria anuloi udhëtimin pa viza për rusët, i cili kishte qenë në fuqi nga 1 maji deri më 30 shtator.
