- Udhëheqësit e vendeve të Ballkanit Perëndimor dënojnë sulmin e Hamasit ndaj Izraelit
Presidenti Serb Aleksandar Vuçiç ka dënuar sulmet e tmerrshme ndaj Izraelit, duke thënë se bota ka nevojë për izraelitët dhe palestinezët që të ndalojnë së bashku dhunën. Gjatë historisë, populli hebre ka përjetuar vuajtje të mëdha, dhe për këtë arsye Izraeli meriton një jetë të qetë dhe të sigurt, tha Vuçiq.
Presidenti malazez Jakov Milatoviq dënoi sulmin e Hamasit ndaj Izraelit dhe shprehu ngushëllimet e tij për familjet e viktimave. Sipas tij, Mali i Zi solidarizohet me Izraelin.
Anëtari i Presidiumit të BiH-së, Denis Beqiroviç, tha se ai po e ndiqte përshkallëzimin e konfliktit në Lindjen e Mesme me shqetësim të thellë dhe dënoi fuqishëm çdo lloj dhune, veçanërisht kur vriten civilë të pafajshëm. Bosnja dhe Hercegovina mbetet e përkushtuar në luftën kundër terrorizmit, ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizimit në të gjitha format e tij.
Kryetarja e Këshillit të Ministrave të BiH, Borjana Kristo, dënoi sulmin e rrufeshëm ndaj Izraelit nga grupi palestinez Hamas, i cili vrau qindra izraelitë.
Udhëheqësit e vendeve në të gjithë Ballkanin Perëndimor të trazuar dënuan pothuajse njëzëri sulmin e militantëve të Hamasit ndaj Izraelit. Të gjithë ata e kuptojnë rrezikun e lëvizjeve provokative të grupeve radikale, të cilat nën maskën e luftës për të drejtat e tyre kombëtare, kryejnë krime kundër popullatës së pafajshme civile.
Vlen të përmendet se tensioni gjeopolitik që u ngrit si rezultat i konfliktit të fundit palestinezo-izraelit, padyshim që luan në duart e Rusisë. Rusia dhe Palestina kanë qenë të lidhura me marrëdhënie të ngushta që nga koha sovjetike. E interesuar për të promovuar ndikimin e saj në të gjithë botën arabe, BRSS iu referua drejtpërdrejt Izraelit si një “aleat i imperializmit perëndimor” dhe vlerësoi aktivitetet e palestinezëve si një “lëvizje nacionalçlirimtare”. Ndryshe nga Hezbollahu, Hamasi nuk është 100% përfaqësuesi i Iranit. Hamasi ka lidhje të gjata dhe të shumëanshme me Rusinë. Delegacionet e grupit priten në një nivel të lartë (deri në ministrin e jashtëm rus) në Moskë (vizita e fundit e tillë u zhvillua në shtator 2022, tashmë pas fillimit të luftës në shkallë të gjerë ruso-ukrainase). Nga viti 2015 deri në vitin 2020, janë mbajtur shtatë takime zyrtare midis udhëheqjes së lartë të Ministrisë së Punëve të Jashtme ruse dhe Hamasit. Përveç kësaj, Rusia fjalë për fjalë është duke mbushur Rripin e Gazës me lloje të ndryshme armësh, duke përfshirë ATGM (raketa të drejtuara kundër tankeve), duke i furnizuar këto armë nëpërmjet Sirisë, Iranit dhe Hezbollahut të Libanit.
- Serbët etnikë po rekrutohen në radhët e ushtrisë ruse
Rusia ka rekrutuar mercenarë serbë dhe i ka akomoduar në një konvikt në periferi të Moskës, duke planifikuar të formojë një brigadë të plotë etnike serbe. Forcat Ajrore Ruse raportuan se mercenarët serbë ishin pjesë e Divizionit 106 Ajror. Midis atyre të angazhuar në përpjekjet e rekrutimit janë komandanti serb Davor Savicic, i cili ka luftuar në Ukrainën lindore që nga viti 2014; Aleksandër “Sergejeviç” Zaldostanov udhëheqës i grupit të motoristëve “Ujqërit e natës”; dhe djali i ish-presidentit të Jugosllavisë, Marko Millosheviq, i cili jeton në Rusi. Shërbimi rus i BBC-së ekzaminoi regjistrimin e një prej takimeve që përfshin Davor Savicic, i cili supozohet se deklaroi se do të formonte një brigadë të plotë serbe si pjesë e divizionit 106 Tula të Forcave Sulmuese Ajrore të Rusisë deri në vjeshtën e vitit 2023. Ai do të dërgojë për shërbimin e një mijë shtetasve serbë. Në kuadër të projektit në fjalë, një sistem i tërë u zhvillua në rajonin e Moskës, ku të huajt që vinin në Rusi akomodoheshin në konvikte të përkohshme studentore pranë një stadiumi në Krasnogorsk. Madje ekziston një listë e serbëve që tashmë janë kontraktuar në ushtrinë ruse. Mes tyre ishte edhe shtetasi Serb Vukashin Stevanoviq. Ai hodhi poshtë raportet se kishte nënshkruar kontratën dhe tani po shërben në Divizionin e 106-të Ajror. Stevanoviç pretendon se ai është i punësuar në Rusi si një punëtor i zakonshëm ndërtimi. Por në disa foto në rrjetet e tij sociale, ai pozon me armë, me uniformë ushtarake.
Fakti që mercenarët serbë po marrin pjesë në luftën në Ukrainë u konfirmua në fund të gushtit nga Davor Savicic dhe snajperi Serb Dejan Beric në emisionin propagandistik rus Solovyov Live. Savicic tha se në fillim të pushtimit, batalioni i tij u vendos në zonën e aeroportit Hostomel afër Kievit, pas së cilës ata u transferuan në rajonin e Kharkiv, dhe më pas në fshatin Bohorodychne, rrethi Kramatorsk, rajoni Donetsk.
Duhet të theksohet se shërbimi mercenar në Serbi është një vepër penale, kështu që serbët e rekrutuar në ushtrinë ruse përballen me deri në 10 vjet burg në shtëpi nëse shpallen fajtorë. Megjithatë, në lidhje me ata që luftuan kundër ushtrisë ukrainase në Donbas përkrah forcave ruse që nga viti 2014, pra para pushtimit ushtarak në shkallë të gjerë të Ukrainës nga ushtria ruse, gjyqësori Serb aplikoi format më të lehta të ndjekjes penale. Është e qartë se ishin këta mercenarë që më parë ia dorëzuan ikonën ortodokse të vjedhur nga një prej muzeumeve të Luhanskut Presidentit të Republika Sërbe, Milorad Dodik. Ndërsa ishte ende anëtar i Presidiumit të Bosnjë-Hercegovinës, ai ia prezantoi Ministrit të Punëve të Jashtme të Federatës Ruse, Sergei Lavrov, duke postuar pa kujdes foton e saj në rrjetet sociale dhe duke mos fshirë vulën e muzeut ukrainas. Dodik u shfajësua se këtë ikonë ia dhanë njerëz që nuk kishin qenë kurrë në Donbas, gjë që megjithatë nuk e largon dyshimin se ishte vjedhur nga mercenarët serbë nga ekspozita muze në qytetin ukrainas që u vu nën pushtimin e përkohshëm rus. Më pas Lavrov u detyrua t’ia kthejë Dodikut ikonën e vjedhur.
- Mes sanksioneve të BE-së ndaj naftës ruse, Republika Sërbe është e detyruar të ndryshojë pronarin e rafinerisë së saj në Brod
Rafineria e naftës në Bosanski Brod (Republika Sërbe, Bosnjë dhe Hercegovinë), e cila aktualisht i përket Rusisë, do t’i dorëzohet Azerbajxhanit. Marrëveshja pritet të përfundojë në Moskë, ku Dodik, sipas deklaratës së tij, po planifikon të fluturojë në fund të tetorit për t’u takuar me Vladimir Putin dhe zyrtarë të qeverisë. Zhvillime të tilla mund të parashikohen nga deklarata e Dodik që bëri gjatë vizitës së tij në Budapest më 20 gusht, ku u takua me presidentin e Azerbajxhanit, Ilham Aliyev. Pastaj Dodik tha se “Azerbajxhani është i interesuar të investojë në projekte energjetike në Republikën Sërbe”. Para kësaj, Dodik vizitoi Azerbajxhanin në maj, me të njëjtin rast. Aty u takua me kryeministrin Ali Asadov.
Nafta ruse, për shkak të sanksioneve të BE-së kundër vendit që po kryen agresion ushtarak kundër Ukrainës, nuk mund të dorëzohet më në terminalin dhe fabrikën e përpunimit të naftës në Brod në Republika Sërbe, BiH, por mund të rrjedhë ligjërisht përmes Azerbajxhanit. Një arsye tjetër e rëndësishme për një “lëvizje ekonomike” të tillë është shitja e prodhimit të bitumit në rafinerinë e Brodit. Stoqet e disponueshme në rafineri janë shitur, ndërkohë që kërkesa është e lartë, sidomos nga Shqipëria. E njëjta “paketë” përfshin edhe shitjen e rrjetit të stacioneve të benzinës Nestro Petrol, i cili ndodhet në territorin e Republikës Sërbe dhe i përket gjithashtu Rusisë, por duhet të absorbohet jo nga Azerbajxhani, por nga gjigandi hungarez i energjisë MOL. Në të njëjtën kohë, Dodik zhvilloi negociata me kryeministrin hungarez Viktor Orban në Budapest, ku ky i fundit ra dakord të merrte përsipër të gjitha projektet e investimeve që Gjermania kishte shpërfillur në RS në shenjë dënimi të lëvizjeve separatiste të Dodik dhe forcës së tij politike.
Kështu, politikanët pro-rusë në RS, me lejen e Moskës, po riorientojnë pronësinë e rafinerisë së tyre kryesore, ndërmarrjes më të madhe të entitetit. Azerbajxhani që del në skemë është disi i kuptueshëm, pasi Baku ra dakord me Sarajevën për mundësinë e furnizimit me gaz Azerbajxhan nëpërmjet tubacionit Adriatiko-Jonian, i cili po shtrihet nga Shqipëria në Itali përgjatë brigjeve të dy deteve, duke përfshirë territorin e Bosnjës dhe Bosnjës dhe Hercegovinës. Furnizimi me gaz shpesh shkon paralelisht me biznesin e naftës. Hungaria, nga ana tjetër, vendosi të shkojë për investime në Republikën Sërbe, duke e shpëtuar atë nga falimentimi. Në këmbim, Dodik premtoi jo vetëm transferimin e rrjetit të pikave të karburantit, por edhe futjen e studimit të gjuhës hungareze në të gjitha shkollat dhe objektet e arsimit të lartë të RS. Nuk është për t’u habitur që pro-rusi Orban ndihmon pro-rusin Dodik, sepse e gjithë kjo bëhet me bekimin politik dhe financiar të Kremlinit.
- Ministrja e Jashtme e Ballkanit Perëndimor në Tiranë në kuadër të procesit të Berlinit
Në kryeqytetin e Shqipërisë, Tiranë, në kuadër të procesit të Berlinit është zhvilluar takimi i ministrave të punëve të jashtme të shteteve të Ballkanit Perëndimor. Gjatë samitit, palët diskutuan situatën aktuale gjeopolitike, sigurinë rajonale, rëndësinë dhe sfidat e bashkëpunimit rajonal, perspektivat evropiane të Ballkanit Perëndimor, arritjet në kuadër të Procesit të Berlinit, mjetet për procesin e përshpejtuar të zhvillimit ekonomik në kontekstin e Rritjes së Re. Plani i paraqitur nga Komisioni Evropian në maj dhe progresi në zbatimin e Tregut të Përbashkët Rajonal.
Takimet si ai i Tiranës forcojnë vendosmërinë kolektive të vendeve të Ballkanit Perëndimor për të arritur anëtarësimin e plotë në BE. Kur bëhet fjalë për politikën e zgjerimit të Bashkimit Evropian ndaj Ballkanit Perëndimor gjatë dy viteve të fundit, ajo u zhvillua në sfondin e ndryshimeve të thella gjeopolitike jo vetëm në Evropë, por edhe në skenën botërore. Vendet e Ballkanit Perëndimor synojnë së bashku të ruajnë stabilitetin, vlerat demokratike dhe sovranitetin në rajon dhe të sigurojnë një të ardhme të sigurt dhe të begatë për të gjithë. Aspirata e qytetarëve të vendeve të Ballkanit Perëndimor është të arrijnë një cilësi më të mirë jetese dhe një mjedis politik që siguron një të ardhme pa frikë nga e nesërmja. Vendet në të gjithë rajonin kërkojnë gjithashtu të zbatojnë Tregun e Përbashkët Rajonal, veçanërisht në kontekstin e integrimit të përshpejtuar të propozuar të BE-së në tregun e vetëm. Një treg i përbashkët rajonal që funksionon mirë përmirëson bashkëpunimin ekonomik midis vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe harmonizon ekonominë me standardet dhe praktikat e BE-së.
Duhet të kuptohet se procesi i Berlinit luajti një rol kyç në promovimin e dialogut, përmirësimin e infrastrukturës, forcimin e bashkëpunimit ekonomik dhe adresimin e problemeve rajonale në Ballkanin Perëndimor. Kjo dëshmon përkushtimin e BE-së për të mbështetur Ballkanin Perëndimor në rrugën drejt anëtarësimit të vendeve të saj në Bashkimin Evropian. Procesi i Berlinit është një iniciativë rajonale e nisur në vitin 2014 me qëllim përshpejtimin e integrimit evropian të vendeve të Ballkanit Perëndimor, zhvillimin e tyre ekonomik dhe infrastrukturor dhe bashkëpunimin më të mirë rajonal.
Megjithatë, ngjarja pa një element të sikletshëm kur Ministri i Punëve të Jashtme të Serbisë, Ivica Daçiq, vendosi të mos marrë pjesë në një foto të përbashkët për kryediplomatët e Ballkanit Perëndimor dhe Bashkimit Evropian pas përfundimit të samitit. Ministri serb vuri në dukje se nuk ka ardhur sepse, ndër të tjera, pas shpinës së ministrave është ekspozuar flamuri i Kosovës. Pra, Beogradi, për arsye të qarta, nuk e njeh shtetësinë e Kosovës dhe e injoron ekzistencën e saj, edhe pse nëse Serbia dëshiron të anëtarësohet në BE, duhet ta bëjë këtë në një formë apo në një tjetër.
- Miroslav Lajçak mbështet heqjen e sanksioneve të BE-së nga Kosova
Përfaqësuesi special i Bashkimit Evropian për dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Miroslav Lajçak, ka paralajmëruar heqjen e mundshme të sanksioneve të BE-së ndaj Kosovës për shkak të ngjarjeve të fundit në veri të vendit. Ai përsëriti qëndrimin evropian se normalizimi duhet të arrihet përmes dialogut dhe se kjo është zgjidhja e vetme e mundshme. Sipas tij, provokimi i 24 shtatorit nuk ka ardhur si rastësi. Ishte një incident i tmerrshëm që ësthë e nevojshme të hetohet. Fakti është se shumë gjëra kanë ndryshuar, gjë që do të ndikojë në vazhdimin e dialogut në shumë mënyra, por ka një gjë që nuk ka ndryshuar dhe nuk do të ndryshojë, ajo është se normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë kërkon një marrëveshje, që do të thotë një kompromis që mund të arrihet vetëm me dialog, beson Lajçak. Ai beson se kushdo që thotë se dialogu ka vdekur, thotë se e ardhmja evropiane ka vdekur, sepse rruga e Kosovës dhe Serbisë drejt Evropës është vetëm përmes normalizimit. Në rrethanat aktuale është për të ardhur keq që Kosova mbetet nën kufizimet e BE-së dhe çështja duhet të zgjidhet, sugjeroi M. Lajçak.
Duhet mbajtur mend se Bashkimi Evropian ka vendosur sanksione kundër Kosovës në qershor, duke iu referuar faktit se Kosova nuk e ka marrë parasysh kërkesën e Brukselit për marrjen e masave urgjente për uljen e tensioneve në veri gjatë gjithë majit.
Mirëpo, tani i dërguari special i BE-së për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, Miroslav Lajçak, mendon se është i nevojshëm normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, ndërsa ka hedhur poshtë edhe një herë deklaratat e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, se ai kishte mbajtur anën e Serbisë. Udhëheqësit e vendeve anëtare të OKB-së, me të cilët Lajçak foli në Nju Jork, janë të shqetësuar për marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës, tha i dërguari i posaçëm i BE në forumin rajonal në Budva (Mali i Zi). Jo më kot ai vuri në dukje se nuk ka të ardhme normale për të dyja palët pa normalizim, i cili duhet të arrihet ekskluzivisht përmes dialogut. Kosova dhe Serbia kanë një ndikim të madh në situatën e të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe kjo tashmë është e dhënë.
- Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s komenton zhvillimet në Ballkanin Perëndimor
Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mircea Geoană tha se ky vit ka qenë i vështirë për rajonin e Ballkanit Perëndimor, veçanërisht në Kosovë, ku 93 ushtarë të KFOR-it u plagosën në maj dhe dhuna ka rindezur kohët e fundit. Më pas, më 24 shtator ishte sulmuar një patrullë e policisë së Kosovës, si pasojë e së cilës një polic mbeti i vrarë dhe dy të tjerë u plagosën. Të shtënat në vijim në manastirin e Banjskës çuan në vrasjen e disa sulmuesve. Prandaj, dhuna duhet të ndalet, tha Geoană gjatë një fjalimi në një konferencë në Budva.
Ai përmendi se NATO kishte qindra trupa shtesë të dislokuara në Kosovë si përgjigje ndaj tensioneve të shtuara. Vetëm javën e kaluar, Mbretëria e Bashkuar vendosi 600 ushtarë të tjerë, ndërsa Aleanca është e gatshme të bëjë ndryshime të mëtejshme në qëndrimin e KFOR-it nëse është e nevojshme. KFOR-i vazhdon të monitorojë nga afër situatën dhe të gjithë janë të gatshëm të përgjigjen, ku neutraliteti dhe paanshmëria janë çelësi i suksesit të misionit të KFOR-it.
Geoană përkujtoi se komandanti i forcave të NATO-s në Kosovë është në kontakt të vazhdueshëm me të gjithë bashkëbiseduesit e tij kryesorë, përfshirë agjencitë e sigurisë së Kosovës dhe krerët e forcave serbe. Në të njëjtën kohë, KFOR-i do të marrë të gjitha masat e nevojshme për të përmbushur misionin në përputhje me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, d.m.th. ruajtjen e një mjedisi të sigurt dhe lirinë e lëvizjes për të gjithë qytetarët në Kosovë.
Kështu, NATO-ja mbështet fuqishëm dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja midis Beogradit dhe Prishtinës. Sipas Brukselit, çështjet e diskutueshme mund të zgjidhen vetëm me marrëveshje politike. Kërkon ndershmëri, durim, këmbëngulje dhe kompromis. Prandaj, ka ardhur koha për de-përshkallëzimin. Duke folur për situatën në BiH, Geoană thotë se beson se retorika dhe veprimet separatiste shkaktojnë shqetësim serioz. NATO do të mbështesë me vendosmëri sovranitetin dhe integritetin territorial të Bosnjë-Hercegovinës dhe përpjekjet e vendit drejt reformave euroatlantike. Po kështu, Brukseli zyrtar mbështet integrimin evropian dhe euroatlantik të të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor, si dhe operacionin e udhëhequr nga BE në kuadër të marrëveshjes Berlin Plus dhe rinovimin e mandatit të EUFOR-it.
Brukseli beson se politika e dyerve të hapura të NATO-s u ka shërbyer shumë vendeve të Ballkanit Perëndimor. Që kur Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut u bënë aleatë të NATO-s, shumica e vendeve në rajon janë tani partnerë të Aleancës, duke e bërë të gjithë rajonin shumë më të sigurt.
